Amortisman Nedir? (Yıpranma Payı)

Amortisman, diğer adıyla yıpranma payı, bir varlığın çeşitli nedenlerle değerinin azalması olarak tanımlanır. Bu nedenler eskime, yıpranma, aşınma gibi faktörler olabilir. Genellikle işletmelerin sabit varlıklarının maliyetini zaman içinde karşılamak amacıyla yapılan bir muhasebe uygulamasıdır.

Amortisman Neden Önemli?

Amortisman sayesinde işletmeler harcamalarını mali tablolarına daha doğru bir şekilde aktarabilir. Aynı zamanda işletmenin vergiye tabi gelirini düşürmek amacıyla da amortismandan yararlanılır.

Amortisman, işletmelerin varlıklarının gerçek değer kaybını yansıtan önemli bir maliyet unsuru olarak kabul edilir. Sabit varlıkların (örneğin; makine, bina, araçlar, mobilyalar…) kullanım ömürleri boyunca değer kaybetmesi kaçınılmazdır. Amortisman, bu değer kaybını doğru bir şekilde yansıtarak işletmelerin finansal durumunu ve performansını daha doğru bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanır.

Amortisman Nasıl Hesaplanır?

Amortisman, bir varlığın maliyetinin, kullanım ömrü boyunca gider olarak kaydedilmesiyle hesaplanır. Genellikle iki temel yöntem kullanılır: Sabit Oranlı Amortisman ve Azalan Bakiye Yöntemi. Sabit Oranlı Amortisman yönteminde, varlığın maliyeti eşit oranda her dönemde dağıtılırken, Azalan Bakiye Yöntemi'nde varlığın kalan net değeri her dönem için belirli bir oranda azaltılır.

Amortisman Çeşitleri

Amortisman çeşitleri, işletmenin kullanımına bağlı olarak farklılık gösterebilir. Yaygın olarak kullanılan amortisman çeşitleri şunlardır:

Normal amortisman: Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilen oranlara göre hesaplanan bu amortismanda tutarlar eşit tutulur.
Azalan bakiyeler yöntemi: Bu yöntemde her yıl varlığınıza farklı amortisman bedeli uygulanır. İlk yıl varlığınız ilk alış bedeli üzerinden hesaplanır. Diğer yıllarda net defter değeri üzerinden hesaplama yapılır.
Fevkalade amortisman: Deprem ve sel gibi doğal afetlerden zarar gören varlıklara sahip kişiler fevkalade amortismana başvurabilir.

Hangi Varlıklar Amortismana Tabi Tutulur?

Amortismana tabi tutulan varlıklar genellikle işletmenin uzun vadeli kullanımı için satın alınan sabit varlıklardır. Bunlar arasında gayrimenkuller, makineler, araçlar, yazılım, mobilyalar ve patentler gibi varlıklar bulunur. Ancak, tüm varlıklar amortismana tabi tutulmaz; örneğin, kısa ömürlü varlıklar ve toprak genellikle amortismana tabi tutulmaz çünkü değerleri zamanla azalmaz veya değişmez.

Amortisman, işletmelerin finansal durumunu ve performansını daha doğru bir şekilde değerlendirmelerine olanak tanırken, aynı zamanda vergi avantajı sağlayabilir ve varlıkların gerçek değer kaybını yansıtarak doğru finansal raporlama sağlar. Bu nedenle, işletmeler için önemli bir muhasebe uygulamasıdır.